VAT. Które przychody z praw autorskich podlegają VAT
Od początku czerwca tego roku osoby uzyskujące
dochody z tytułu szeroko rozumianych praw autorskich nie mają – z tego
tytułu – statusu podatnika VAT. Problemy jednak mogą mieć osoby, które
uzyskały dochody z praw autorskich od 1 maja 2004 r. do 31 maja 2005 r.
Problem związany jest z art. 15 ust. 3 ustawy z dnia
11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z
późn. zm.). Zgodnie z brzmieniem tego przepisu sprzed 1 czerwca br. za
wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1
tego przepisu, nie uznawało się czynności:
1) z tytułu których przychody zostały wymienione w
art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od
osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm. – dalej
ustawa o PIT);
2) wykonywanych przez osobę fizyczną na podstawie umowy agencyjnej,
umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z
kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące umowy zlecenia albo
umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym
pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje
pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy;
3) z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-8
ustawy o PIT, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są
związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami
tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i
wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych
czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych
czynności.
Dochody z tytułu praw autorskich, które są zaliczane
do artykułu 18 ustawy o PIT, wyłączone były od możliwości stosowania
wspomnianego art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT.
Kto mógł nieświadomie zostać podatnikiem VAT
W świadomości potencjalnych podatników, również po
wejściu w życie nowej ustawy o VAT, tj. od 1 maja 2004 r., prawa
autorskie nadal ? tak jak pod rządami poprzedniej ustawy o VAT z dnia 8
stycznia 1993 r. ? pozostawały poza zakresem podatku od towarów i usług
(z zastrzeżeniem wyjątków ? prawa autorskie do programów
komputerowych). Świadomość ta była szczególnie silna u osób nie
prowadzących działalności gospodarczej. Niemniej z reguły
nieuzmysłowiono sobie zwiększenia zakresu czynności podlegających
nowemu podatkowi – zwracają uwagę eksperci z Instytutu Studiów
Podatkowych Modzelewski i Wspólnicy.
Od 1 czerwca tego roku obowiązują znowelizowane przepisy ustawy o VAT
Art. 15 ust. 3 pkt 3. Za wykonywaną
samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1 (czyli
podlegającą opodatkowaniu), nie uznaje się czynności, z tytułu których
przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca
1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu
wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie
tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy
zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do
warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności
zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.
Art. 15 ust. 3a. Przepis ust. 3 pkt 3 stosuje
się odpowiednio do usług twórców i artystów wykonawców w rozumieniu
przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynagradzanych w
formie honorariów za przekazanie lub udzielenie licencji do praw
autorskich lub praw artystycznego wykonania albo ich wykonanie, w tym
również wynagradzanych za pośrednictwem organizacji zbiorowego
zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi.
Jak podkreślają, ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o
podatku od towarów i usług, definiując podatnika VAT, abstrahowała od
wyrażonej w prawie gospodarczym definicji przedsiębiorcy i działalności
gospodarczej. Podatnikiem VAT – np. z tytułu praw autorskich – mogły
być również osoby niebędące przedsiębiorcami. Także przedmiotowi
podatku – usłudze – zostało nadane szersze pojęcie. Za usługę rozumie
się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub
jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie
stanowi dostawy towarów. Dysponowanie i zbywanie praw autorskich
niewątpliwie jest świadczeniem.
Kto bezsprzecznie korzystał ze zwolnienia
Wspomniany problem nie dotyczy osób przenoszących
prawa autorskie w ramach stosunku pracy ? w tym zakresie obowiązuje
wyłączenie podmiotowe od początku obowiązywania ustawy z dnia 11 marca
2004 r. o podatku od towarów i usług. Podatnicy, których obroty za 8
miesięcy 2004 r. nie przekroczyły kwoty 30 500 zł, korzystają natomiast
ze zwolnienia z tytułu braku przekroczenia limitu obrotów. Pozostałe
osoby uzyskujące dochody z praw autorskich podlegały jednak
opodatkowaniu.
Jakie będą skutki kontrowersyjnej regulacji
Mamy do czynienia z sytuacją, że za okres od 1 maja
2004 r. do 31 maja 2005 r. wiele osób pozostaje w stanie – częstokroć
nadal nieuświadomionej ? zaległości podatkowej. Można domniemywać, że
pierwotne określenie w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. zakresu
podatników VAT dokonane było przez ustawodawcę bez świadomości skutków.
Potwierdza to późniejsza nowelizacja ustawy o VAT – stwierdzają
specjaliści z Instytutu Studiów Podatkowych Modzelewski i Wspólnicy.
Ich zdaniem, taka sytuacja wymaga działań władz. Ewentualne zalecenie
podatnikom dokonania korekt rozliczeń VAT za miniony okres (od 1 maja
2004 r. do 31 maja 2005 r.) lub składania tych deklaracji byłoby
nakazaniem stosowania prawa uchwalonego w oderwaniu od powszechnej
świadomości prawnej oraz rzeczywistości społecznej i gospodarczej.
SŁOWNICZEK
USŁUGA ? każde świadczenie na rzecz osoby
fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej
osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.
Opracował Krzysztof Tomaszewski