Powszechnie przyjmuje się, że obowiązująca od 1 czerwca 2005 r. ustawa z dnia 21 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 90, poz. 756) polepszyła sytuację twórców. Wyraźnie bowiem przesądziła, że wypłacane im honoraria nie są objęte podatkiem od towarów i usług.

Stało się tak za sprawą wprowadzenia do art. 15 ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.) nowego ustępu 3a. Zgodnie z tym przepisem, z zakresu przedmiotowego tego podatku (samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej) wyłączone zostały usługi twórców i artystów wykonawców w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Chodzi o usługi wynagradzane w formie honorariów za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw do artystycznego wykonania albo ich wykonanie, w tym także rozliczane za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi.

Przy analizowaniu skutków tego nowego rozwiązania podatkowego zapomina się, że regulacje z zakresu VAT powinny być rozpatrywane łącznie z ustawą z dnia 9 września 2000 r. o podatku do czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 41, poz. 399). Zgodnie z art. 2 pkt 4 tej ustawy, podatkowi od czynności cywilnoprawnych nie podlegają zasadniczo czynności, w przypadku których przynajmniej jedna ze stron z tytułu ich dokonania jest opodatkowana VAT lub jest z niego zwolniona. Wynika z tego, że jeśli dana transakcja nie jest w ogóle objęta VAT, to co do zasady powinna ona zostać uznana za opodatkowaną podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Z punktu widzenia działalności twórców, otrzymujących honoraria, problem pojawia się w przypadku odpłatnego przenoszenia przez nich majątkowych praw autorskich do własnych utworów. Dotyczy to art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, stanowiącego, że podatkowi temu podlega sprzedaż praw. Skoro zatem twórca swoje prawa autorskie sprzedaje na rzecz innego podmiotu, uzyskując z tego tytułu określone honorarium, które nie jest aktualnie obrotem w rozumieniu ustawy o VAT, to transakcja taka wchodzi w zakres przedmiotowy podatku od czynności cywilnoprawnych. Co do zasady powinien zostać od niej odprowadzony podatek w wysokości 1 proc. od ceny sprzedaży.

Należy jednak poczynić dwie uzupełniające uwagi. Wskazują one na ograniczone przedmiotowo znaczenie podatku od czynności cywilnoprawnych dla obrotu w zakresie prawa autorskiego, także po 1 czerwca 2005 r., czyli po wejściu w życie wyłączenia z zakresu VAT wartości honorariów.

Otóż, po pierwsze, podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie są objęte umowy licencyjne. Twórca, który chce uniknąć zapłaty tego podatku, powinien zatem skłaniać się ku formule udzielenia licencji na skorzystanie przez inny podmiot z jego utworu, co oczywiście nie zawsze jest do zaakceptowania dla jego kontrahenta.

Po drugie, przyjmuje się, że jako umowy sprzedaży praw nie powinny być traktowane tzw. autorskie umowy o dzieło, czyli umowy, na podstawie których dochodzi do zamawiania utworów z jednoczesnym przenoszeniem praw autorskich na zamawiającego. Podatek od czynności cywilnoprawnych obejmuje wszak tylko te rodzaje umów, które w regulującej go ustawie zostały wyraźnie wymienione, co nie dotyczy ani umów licencyjnych, ani umów o dzieło.

Wpływ zmian w regulacji VAT na zakres obciążenia twórców podatkiem od czynności cywilnoprawnych jest tym bardziej godny uwagi, że do sprzedaży praw autorskich nie może znaleźć zastosowania zwolnienie przedmiotowe z art. 9 pkt 6 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Dotyczy ono transakcji o wartości nieprzekraczającej jednego tysiąca złotych, ale dotyczących tylko rzeczy ruchomych.

Naturalnie powyższe uwagi mają odpowiednie zastosowanie do sytuacji artystów wykonawców w zakresie realizowanej przez nich sprzedaży praw do artystycznych wykonań, np. muzycznych.

WARTO WIEDZIEĆ

Podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie są objęte umowy licencyjne. Twórca, który chce uniknąć zapłaty tego podatku, powinien zatem skłaniać się ku formule udzielenia licencji na skorzystanie przez inny podmiot z jego utworu.